Jedną z częstych przyczyn wypadków na wodzie są uszkodzenia ciała spowodowane przez śruby napędowe. Wypadki te powstają m.in. w momencie:

• Wyrzucenia pasażera lub sternika z łodzi
• Przejeżdżania przez pływaków, nurków, narciarzy wodnych lub inne jednostki pływające
• Podejmowania osób z wody

PRZYKŁADY WYPADKÓW NA WODZIE SPOWODOWANE ODDZIAŁYWANIEM ŚRUBY NAPĘDOWEJ

1. WYPADEK ŚMIERTELNY, JEZIORO KISAJNO, 2019 – PIOTR WOŹNIAK – STARAK, 39 LAT

Piotr Woźniak – Starak, producent filmowy, syn właścicieli firmy Polpharma zginął w nocy po tym, gdy z motorówki wypadł do wody wraz z 27 letnią pasażerką podczas wykonywania manewru skrętu przy nadmiernej prędkości. Poszukiwania podwodne zaginionego trwały przez pięć dni. Zdaniem biegłych przyczyną zgonu producenta była „ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa będąca następstwem masywnego urazu czaszkowo-mózgowego, w wyniku działania narzędzia ostrokrawędzistego”. Obrażenia te miały powstać od uderzenia śruby napędowej łodzi motorowej, na której ujawniono włosy. Badania chemiczne krwi zmarłego Piotra Woźniaka-Staraka wykazały obecność 1,7 promila alkoholu etylowego, zaś badania chemiczne moczu wykazały obecność 2,4 promila alkoholu etylowego – podała prokuratura. Uczestnicy wypadku nie posiadali założonych kamizelek ratunkowych, sternik nie miał założonej zrywki wyłączającej silnik.

2. WYPADEK ŚMIERTELNY, JEZIORO NIESŁYSZ, 2012 – KOBIETA, 44 LAT

Ratownik WOPR podczas imprezy integracyjnej nad jeziorem Niesłysz (woj. Lubuskie) przewoził motorówką ratowniczą 5 kobiet. Zbyt duża prędkość podczas dobijania do pomostu prawą burtą spowodowała silne uderzenie i utratę panowania nad motorówką w skutek czego ratownik i dwie pasażerki wpadły do wody. Kobiety pozostałe na pokładzie nie potrafiły wyłączyć silnika. Jedna z kobiet, która znalazła się w wodzie została zabita przez śrubę. Na pokładzie łodzi znajdowały się 4 zamiast 5 kamizelek ratunkowych; pasażerowie byli pod wpływem alkoholu, ofiara śmiertelna posiadała 1,2 promila alkoholu we krwi; nie została zastosowana zrywka do wyłączenia silnika.

3. USZKODZENIE KOŃCZYNY DOLNEJ, JEZIORO BEŁDANY, 2021 – DZIEWCZYNKA, 5 LAT

Dziewczynka przebywała na jeziorze z ojcem i dziadkami. Była holowana w kamizelce ratunkowej na dmuchanym materacu, doczepionym linką do jachtu. Dziecko w skutek zsunięcia się z materacu znalazło się w wodzie. Ojciec zatrzymując jacht i próbując wyciągnąć córkę na pokład przez przypadek łapiąc za manetkę zwiększył obroty silnika powodując rozcięcie nogi dziecka.

4. WYPADEK ŚMIERTELNY, NORTH KEY LARGO, 2022 – JUAN CARLOS ESCOTET ALVIAREZ, 31 LAT

Syn miliardera Juana Carlosa Escoteta Rodrigueza (założyciela grupy bankowej Banesco z siedzibą w Caracas, która w 2001 przyłączyła Banco Union) zginął próbując ratować swoją narzeczoną Andreę Montero, która spadła z rufy ich 60-metrowej łodzi. Zdarzenie miało miejsce podczas zawodów wędkarskich na Florydzie. Po wejściu do wody Alviarez został uderzony śrubą i zmarł z powodu odniesionych obrażeń.

Przykłady tego typu można mnożyć. Łączy je jednak wspólny mianownik – brak podstawowych zasad bezpieczeństwa. Z pewnością wielu tego rodzaju tragediom można było zapobiec.

ZABEZPIECZENIE ŚRUBY NAPĘDOWEJ DO BADAŃ LABORATORYJNYCH

Zabezpieczenie śruby napędowej wraz z silnikiem jest w tego rodzaju wypadkach kluczowe dla postępowania. Poddanie ich badaniu dostarcza informacji o wypadku, obrażeniach, zniszczonym mieniu. Dokładne zbadanie śruby w laboratorium jest także w stanie ujawnić obecność fragmentów tkanek, śladów krwawych, włosów. Badanie śruby może natychmiast wykluczyć konkretną łódź lub może zajść konieczność przeprowadzenia testów w celu ustalenia, czy to dana śruba spowodowała obrażenia lub śmierć będącą przedmiotem dochodzenia. Zabezpieczona śruba pozwala także określić sposób poruszania się jednostki pływającej w trakcie kontaktu z ciałem porównując z zeznaniami sprawcy i ewentualnymi świadkami wypadku.

CHARAKTERYSTYKA USZKODZEŃ CIAŁA WYWOŁANA PRZEZ ŚRUBY NAPĘDOWE JEDNOSTEK PŁYWAJĄCYCH

Różne typy śrub powodują unikalne nacięcia na ciele. W spowodowanych obrażeniach można również zauważyć charakterystyczne obrażenia wywołane przez mechaniczne deformacje śruby i uszkodzenia płatów.

• Proste cięcia występują, gdy śruba działa z maksymalną prędkością (szybko poruszając się w wodzie). Cięcia są dość równomiernie rozmieszczone w odstępach ze znaczną odległością między cięciami.
• Cięcia zakrzywione występują, gdy śruba nie osiąga maksymalnej wydajności (porusza się powoli w wodzie). Powolny ruch śruby przecina i wypycha tkankę do tyłu.
• Cięcia blisko siebie ogólnie wskazują, że śruba była na biegu wstecznym, ponieważ ruch wsteczny jednostki pływającej jest znacznie zmniejszony przez przełożenie przekładni, co powoduje powstawanie licznych nacięć bardzo blisko siebie.

uszkodzenie-sruba-1

uszkodzenie-sruba-3

uszkodzenia-sruba-2

Informacje o cięciach danej śruby, można określić podczas eksperymentów z protezami kończyn lub anatomicznie wykonanymi manekinami, jak również w trakcie symulacji komputerowych uprzednio zobrazowanej śruby w 3D.

PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA UŻYTKOWNIKÓW JEDNOSTEK PŁYWAJĄCYCH

• Pływanie z założoną zrywką. Szczególnie jest to istotne jeśli sternik jest jedyną osobą na pokładzie. Wypadając z jednostki w momencie skrętu może spowodować powrót łodzi na własną pozycje i tragiczne skutki. Jednostka bez sternika stanowi także zagrożenie dla innych użytkowników na wodzie, płynąc bez kontroli. Sternik, który wpadł do wody obniża także szanse na własny ratunek w przypadku znaczącej odległości od lądu, niskiej temperatury wody.
• Zakładanie kapoku
• Pływanie z bezpieczną prędkością, dostosowaną do miejsca i panujących warunków
• Trzymanie się w bezpiecznej odległości od kąpielisk/ osób przebywających w wodzie
• Nie wykonywanie gwałtownych skrętów
• Nie pływanie po alkoholu i środkach odurzających
• Zajęcie w łodzi bezpiecznego miejsca i posiadanie elementów, których można się trzymać w przypadku nadmiernej pracy jednostki pływającej na fali i przy dużej prędkości
• Pływanie w bezpiecznych warunkach hydro-meteorologicznych
• Stosowanie oświetlenia nawigacyjnego po zmierzchu
• Stosowanie osłony śruby napędowej. Jej zastosowanie może zmniejszyć efektywność systemu napędowego i spowodować równie dotkliwe obrażenia jak sama śruba, jeśli łódź będzie się poruszała z dużą prędkością. Niewątpliwie jednak stanowi dodatkowy element bezpieczeństwa i ochrony samych płatów śruby w aspekcie eksploatacji jednostki pływającej.
• Podejmowanie osoby z wody z bezpiecznego kierunku, uwzględniającego oddziaływania prądu, fali i wiatru
• Zakaz wchodzenia na platformę rufową, kiedy silnik ma włączony bieg i napędza śrubę. Platforma może być śliska i spowodować wpadnięcie osoby do wody.
• Nie używanie silnika w przypadku posiadania pod wodą płetwonurków, jeśli istnieje możliwość zakotwiczenia jednostki lub zacumowania do boi
• Omijanie w bezpiecznej odległości bojek nurkowych i jednostek pływających, które wykonują prace nurkowe/ posiadają płetwonurków w wodzie
• W sytuacji wypadnięcia człowieka za burtę wykonanie skrętu w kierunku burty, z której osoba wpadła do wody celem zwiększenia odległości osoby ratowanej od śruby
• Stosowanie się do przepisów Międzynarodowego Prawa Drogi Morskiej oraz lokalnych przepisów żeglugi śródlądowej
• Wywieszenie flagi nurkowej „A” Międzynarodowego Kodu Sygnałowego przez jednostki posiadające płetwonurków pod wodą
• Trzymaj dystans co najmniej 100 metrów od jednostki pływającej, która ma wywieszoną flagę nurkową

PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA DLA PŁETWONURKÓW W WODZIE, W ASPEKCIE ZAGROŻENIA ŚRUBAMI NAPĘDOWYMI

• Używaj bojki nurkowej, jeśli wynurzasz się z dala od jednostki, z której prowadzisz nurkowanie
• Na wodach, gdzie występuje falowanie stosuj dłuższe (lepiej widoczne) bojki
• Bojka nurkowa wyposażona w odblaski będzie łatwiejsza do zauważenia w nocy i przy słabej widoczności
• Wynurzaj się w odległości do 50 m od swojej jednostki pływającej, lub blisko rafy, jeśli występuje
• Kontroluj swoją pływalność i unikaj niekontrolowanego wynurzenia
• Podczas wynurzania rozglądaj się wokół własnej osi i zachowaj szczególną ostrożność
• Stosowanie przez płetwonurków kasków i nurków hełmów podnosi bezpieczeństwo

FUNDACJA SAR 112 ZAJMUJE SIĘ POSZUKIWANIEM W WODZIE OSÓB, KTÓRE UTONEŁY I ZOSTAŁY ZABITE W SKUTEK ODNIESIONYCH OBRAŻEŃ SPOWODOWANYCH PRZEZ ŚRUBY NAPĘDOWE JEDNOSTEK PŁYWAJĄCYCH

Ciała osób z rozległymi uszkodzeniami klatki piersiowej spowodowanymi śrubą napędową mogą nigdy nie wypłynąć. Tym samym prowadzenie poszukiwań podwodnych tych osób powinno być prowadzone do wyczerpania wszelkich możliwości, nie czekając na samoistne wypłynięcie ciała na powierzchnię, w skutek zachodzących procesów gazowych.